Ki Ageng Kedungsari

Ki Ageng Kedungsari yaiku wong kang paling dihurmati ing daerah Gebog. Daerah kuwi anane ing Kabupaten Kudus. Dheweke seneng banget amarga duwe anak lanang sing bagus lan gagah prakasa. Nalika anake wis gedhe, Ki Ageng Kedungsari duwe kepenginan ngawinake anake. Ananging anake ora gelem amarga durung ana bocah wadon kang trep ana ing atine. Banjur Ki Ageng Kedungsari njaluk tulung marang sedulure supaya nggolekake prawan sing pantes dadi bojone anake. Let pirang-pirang dina Ki Ageng Kedungsari entuk warta saka sedulure, yen ana prawan saka daerah Jepara sing ayu banget. Dheweke anake Ki Ageng Rajekwesi.

Ula badhudhak lan landhak

Ing nalika môngsa adhêming angin, ana ula badhudhak katisên bangêt, mubêng golèk pandhêlikan ora olèh. Wasana katêmu karo landhak kang bêcik kalakuane, anyalathoni mangkene: mêsakake têmên kowe iku, angin iki ora bêcik ingatase awakmu, olèhmu andharodhog kôngsi kaya godhong katêmpuh ing angin, ayo mênyang êrongku, supaya olèha angêt ing sawatara.

Bulus lan Bango

Mangkana kaprungu gunemane bulus lanang lan wadon ing pinggiring talaga Kumudawati. Kewan sajodho kuwi sambat marang kahanan mangsa katiga sing ora rampung-rampung. Kaya-kaya taun iki mangsa rendheng ora bakal tumeka. Kamangka, ing padatan, mangsa katiga kuwi lumakune ya mung ora suwe-suwe kaya kang dumadi nembe-nembe iki.

Kuldi di Momoti Jaran

Ana kuldi dimomoti akeh, lumaku bebarengan jaran gedhe atine sarta legeh. Pangucaping kuldi : “Dhuh, sangsara banget  pepesthening awakku, saking aboting gawanku pangrasa kaya  penyet-penyeta. Jaran mitraku, sarehne kowe iku rosa banget, aku duwe panjaluk, mayarna sajroning kasusahanku, rewangana nggawa gegawanku ana rong bontot bae. Dhuh, welasa ing pasambatku. Yen ora mangkono, mesthi aku ambruk mati ana ing dalan. “

Manuk Garudha Lan Gagak

Ana manuk garudha , kang cakare medeni, niyup nyamber cempe kang lagi mangan, dicangkerem banjur digawa  mumbul ing awang-awang, nedya dimangsa. Ora adoh saka ing panggonan kono ana manuk gagak siji bodho, sumurup kaprawiraning  garudha.

Asu Ajag Lan Wedhus Berok

Ana wedhus lanang berok siji banget kasatan, nyemplung ing luwengan kang ana banyune. Anuli ana asu ajag siji , iya kasatan arep ngombe, enggal nututi melu nyemplung. Sawuse padha arep ngombe, banget ing bungahe, ananging bareng arep metu, padha ilang kabungahane sanalika, awit karone ora bisa mancolot metu saka ing luwengan. Saking getere, wedhus lanang muni  seru, sebute :

Wong Wadon Lan Anake isih Cilik Tuwin Macan Tutul

Ana wong wadon, duwe anak isih cilik , tansah nangis bae,. sumedya kapurih menenga calathune : “ Heh, bocah mbeler, yen ora meneng- meneng tangismu, aku bakal takon marang macan tutul,. Apa arepa ing kowe. Aku ora betah ngrungokake tangismu.”

Wong Desa Lan Manuk Cangak

Ana manuk cangak siji, saka kurang wiwekane alelungan bebarengan manuk akeh,. kang amung anglakoni panggawe ala. Ora antara suwe padha kena ing jaring pasangane wong desa. Ing nalika padha getun sarta kedhuwung.

Sapi Lanang Lan Singo Barong

Ana sapi lanang papat , antara lawas padha ayem mangan nunggal sapangonan, sarta padha rukun nulak upayaning satrune kang luwih rosa, yaiku singabarong kang ngenggoni alas cedhak pangonan mau.
Luwene banget sarta wus lawas anggone ndingkik memangsane kang padha lemu-lemu, ananging saben-saben ngaton nedya nubruk, kanggek dening sapi papat mau isih padha ngumpul, dadi tansah klinteran, ngarep-arep pisahe, awit ora kelar nyembadani sapi papat.

Kethek Lan Woh Sarangan

Ana kethek siji, cukat colot – colotan ing suketan, nemu woh sarangan siji isih ana klokopane. Enggal lungguh banjur dikrakoti, murih ilanging klokopane, kenaa dipangan isine kang enak . ananging sarehne untune cilik – cilik, rekasa anggone ngonceki, bareng nandhes ing cangkok, panyakote rada mrengut.

Kuwuk Buntung Buntute

Ana kuwuk ambeg julig, saking kurang wiweka buntute kena ing piranti. Kapriye saiki akale si ama pitik, amurih uwale saka kasangsaya. Ora suwe ,ing pamikire, buntute banjur cinakot enggal, anuli lumayu manjing ing alas marang enggone panunggalane.

Menjangan, Jaran , Lan Uwong

Ana jaran tarung lan menjangan . sawuse antara suwe, jaran kalah, kaburak saka ing pangonan. Calathune :” Aku ora kelar nandhang wirang mangkene, muga –muga bisa amales mirangake satruku. I lha dalah, aku nemu akal, manusa kang bakal aweh sarana marang aku, iku kang mesthi bisa tetulung. “

Asu Ajang Lan Singa Barong

Ana asu ajag matur marang ratuning beburon, tembunge :”Gusti Singabarong, panjenengan dalem kados boten kekilapan dhumateng katemenan kawula,  katandha saking solah bawanipun abdi dalem. Ing sapunika mugi kalilana anyaosi pratanda ing pamundhi kawula ing panjenengan dalem.

Kancil kang Padha Miris

Anuju ing mangsa katiga ana angin gedhe. Saking bangete, pangrasa pucaking uwit-witan tumelunge meh anggepok lemah. Ana kancil lelima utawa nenem, wedi ngrungu gumrubuging angin, enggal padha lumayu, aninggal kancane kang akeh-akeh, tur anane ing kono nunggal kancane mau ora nguwatiri. Palayune nerak ara-ara, kaya diburu ing asu pirang-pirang.

Boso Krama

PANGRIMBAGE TEMBUNG NGOKO DADI TEMBUNG KRAMA

1. Vokal “A “ ing wanda wekasan dadi “I”

agama = agami
jaga = jagi
jawa = jawi
kuwawa = kuwawi
manawa = manawi
muga = ugi
swarga = swargi
tangga = tanggi
tuna = tuni
uga = ugi
upama = upami
utama = utami
warna = warni

Manuk Gagak Nganggo Elaring Merak

Ana manuk gagak, bodho nanging ambeg semangkeyan. Ing sawijining dina manganggo semuwa, dene kang dianggo , bodholane elaring merak, olehe nemu. Mungguh ambeg sumangkeyan iku terkadhang bisa mbawurake pandeleng. Gagak mau banjur malendhungake gulune, isin kekumpulan karo panunggalane kang padha ireng, nggoleki merak kang bagus ing rupa.

Kancil nyolong timun

Ing sawijining ing desa Dadapan urip keluwarga mbok Randa Dadapan karo anake wadon sing jenenge Menur. Bojone wis mati sepuluh tahun kapungkur. Saiki Menur wis dadi kembang desa lan umure wis 17 taun. Mbok Randa Dadapan supaya ora kesepian pengin anake Menur cepet-cepet ndang dadi manten wae. Kebeneran ana pemuda desa sing jenenge Tole Lanang pengin ndadekne Menur dadi bojone.

Kancil Karo Asu Belang

Pak wangsa duwe tegal timun
 saben dina dicolongi kancil
 pak wangsa nemu akal
nggawe wong wongan dioser oseri pulut
sekawit kancil wedi marga dianggep wong temenan
bareng ditamatake lan ora bisa nguyak